مى توان محتواى سوره شعراء را در چند بخش خلاصه كرد:
بخش اول طليعه سوره است كه از حروف مقطعه، و سپس عظمت مقام قرآن و تسلى خاطر پيامبر صلياللهعليهوآله در برابر پافشارى و خيره سرى مشركان و اشاره اى به بعضى از نشانه هاى توحيد و صفات خدا سخن مى گويد.
بخش دوم فرازهايى از سرگذشت هفت پيامبر بزرگ و مبارزات آنها را با قومشان، و لجاجتها و خيره سريهاى آنان را در برابر اين پيامبران بازگو مى كند، كه بعضى مانند داستان موسى و فرعون مشروحتر، و بعضى ديگر مانند سرگذشت ابراهيم و نوح و هود و صالح و لوط و شعيب كوتاهتر است. مخصوصا در اين بخش، اشاره به منطق ضعيف و تعصب آميز مشركان در هر عصر و زمان در برابر پيامبران الهى شده است كه شباهت زيادى با منطق مشركان عصر پيامبر اسلام صلياللهعليهوآله داشته و اين مايه تسلى خاطر براى پيامبر و مؤمنان اندك نخستين بود كه بدانند تاريخ از اين گونه افراد و منطقها بسيار به خاطر دارد و ضعف و فتورى به خود راه ندهند. و نيز مخصوصا روى عذاب دردناك اين اقوام و بلاهاى وحشتناكى كه بر آنها فرود آمد تكيه شده است كه خود تهديد مؤثرى براى مخالفان پيامبر اسلام در آن شرائط است.
بخش سوم كه در حقيقت جنبه نتيجه گيرى از بخشهاى گذشته دارد پيرامون پيامبر اسلام صلياللهعليهوآله و عظمت قرآن و تكذيب مشركان و دستوراتى به آن حضرت در زمينه روش دعوت، و چگونگى برخورد با مؤمنان سخن مى گويد، و سوره را با بشارت به مؤمنان صالح و تهديد شديد ستمگران پايان مى دهد.[10]
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابىبنكعب نقل كرده است كه پيامبر خدا فرمود: هر كس سوره شعراء بخواند، اجر او ده حسنه است و هر حسنه اى به اندازه عدد همه كسانى است كه تصديق و تكذيب نوح و هود و شعيب و صالح و ابراهيم كردند و به عدد همه كسانى كه تكذيب عيسى و تصديق محمد صلياللهعليهوآله كردند.
ابوبصير از امام صادق عليهالسلام نقل كرده است كه هر كه «طس» هاى سه گانه را در شب جمعه بخواند، از اولياء خدا و در جوار اوست و خدا او را در جنة العدن كه در وسط بهشت است با انبياء و رسل و اوصياء راشدين، قرار ميدهد و هرگز در دنيا پريشانى نمى بيند و در آخرت اجر او بهشت است تا خشنود شود و خداوند صد حورالعين به تزويج او در مى آورد.[11]
محل نزول
تمام سوره شعراء مكى است، جز قسمت اخير آن از «وَ الشُّعَراءُ يَتَّبِعُهُمُ الْغاوُونَ» تا آخر[که در مدينه نازل شده اند].[12]
زمان نزول
با توجه به اينکه سوره شعراء بعد از سوره واقعه و طه نازل شده است و آن سورهها در ايام هجرت مسلمانان به حبشه و معراج پيامبر صلياللهعليهوآله نازل شدهاند ميتوان گفت که سوره شعراء هم در همين ايام نازل شده است.[13]
فضای نزول
فضای نزول سوره شعراء فضای تقابل پيامبر صلياللهعليهوآله با مشرکان مکه است که در اواخر حضور حضرت در مکه به اوج رسيده بود. علاقه و حرص زياد پيامبر اسلام صلياللهعليهوآله نسبت به ايمان آوردن مشرکان باعث سختی و تعب آن حضرت ميگشت، خداوند متعال در اين سوره به پيامبر می فرمايد که بسياری از مشرکان ايمان نخواهند آورد هر چند که تو خودت را به زحمت بيندازی آنگاه از داستانها و سختيهايی که برای پيامبران قبلی اتفاق افتاده برای مسلمانان و پيامبر نقل ميکند که آنها کمی آرام بگيرند و مايه تسليتشان باشد. هر چند که در کنار اين مطالب به مشرکان هم نسبت به عواقبت لجاجت و عدم ايمانشان هشدار ميدهد. و در پايان تصريح ميکند که قرآن وحی و از جانب خداست، و با شعر و تلقيهای شيطانی متفاوت است.
تاج
